Natuurhistorisch & Volkenkundig

NVM Oudenbosch

object februari 2023

Binnen de Europese Unie betalen we al ruim 20 jaar met een gezamenlijke munt. Ooit was dat heel anders. In Duitsland was tussen de 2 wereldoorlogen een enorme inflatie gaande. Muntgeld was al vanaf 1914 uit de circulatie verdwenen en in 1922 en 1923 verschenen nieuwe papiermarken met astronomische bedragen. Het NVMO heeft een bankbiljet in de collectie, uitgegeven op 20 februari 1923. Deze maand precies een eeuw oud.

Het is een Reichsbank-biljet, ter waarde van 20.000 mark, verspreid van februari tot november 1923. Duitse inspanningen om de Eerste Wereldoorlog te financieren, brachten het land in de schulden. Daarna verplichtte het Verdrag van Versailles Duitsland tot het betalen van herstelbetalingen aan verschillende landen, waardoor de financiĆ«le positie nog meer verslechterde. De Duitse regering probeerde dit probleem op te lossen door meer geld te drukken, wat leidde tot ernstige inflatie. De inflatie groeide tussen 1922 en 1923 tot kritieke niveaus, toen de wisselkoers van de mark ten opzichte van de Amerikaanse dollar in een paar maanden tijd van 2.000 mark per dollar naar meer dan een miljoen ging. De overheid drukte steeds hogere coupures, maar kon de dalende tarieven niet bijhouden. Het geld was zo waardeloos dat het decoratief gebruikt werd als behang of om de open haard mee aan te maken.

Het bankbiljet heeft het serienummer 431073. Rondom de tekst is een versierde donkerblauwe rand. Verder is het een best sober biljet. Anders dan we tegenwoordig gewend zijn, zijn er bijvoorbeeld geen afbeeldingen aangebracht. In Nederland werd het papier later gerecycled. Op de achterkant is er een bioscoopkaartje overheen gedrukt, met als tekst 'De reis om de wereld in 18 dagen'. De film draaide van 1-7 februari in Cinema Hollandia, N.Heerengracht 117, entree 30, 40 en 60 cent.

Op de Amsterdamse Nieuwe herengracht opende op 8 november 1912 onder de naam Plantage Bioscope een theater. Verbouwingen en heropeningen volgde met enige regelmaat. In 1953 vond er wederom een doorstart plaats, maar het theater sloot definitief op 25 februari 1960. Het pand is wel nog steeds bewaard gebleven.

In november 1923 werd de Papiermark ingewisseld voor de Rentenmark. Een rekeneenheid. Een Rentenmark was even veel waard als 1 biljoen Papiermark. In 1924 werd de Reichsmark de officiƫle munteenheid van de Weimarrepubliek. De grote bedragen zoals in de jaren '20 zouden niet meer terug op het Duitse geld verschijnen. De nationale zijde van de Duitse euromunten zijn deels gebaseerd op de motieven van de Marken die van 1949 tot 2001 in omloop waren.