Natuurhistorisch & Volkenkundig

NVM Oudenbosch
juni 2024Nijmegen aan zee klinkt in de huidige tijd als een doemscenario. Geologen zijn iets genuanceerder, klimaatveranderingen zijn van alle tijden. In Gelderland worden dan ook schelpen gevonden, geen recente, maar fossiele exemplaren. Winterswijk is een geologische lappendeken. In deze gemeente komen allerlei verschillende geologische tijdvakken aan de oppervlakte. In het buurtschapje Miste worden in de zandige bodem Miocene schelpen en haaientanden gevonden. De schelpen met een ouderdom van miljoenen jaren zijn te vinden in een laag op zo'n 3 meter diepte, in veel natuurhistorische musea in Nederland zijn ze terug te vinden in hun collecties. Tussen Ratum en Winterswijk ligt een steengroeve waar fossielen gevonden worden die nog ouder zijn, in de Muschelkalk uit het Trias.

De Winterswijkse steengroeve werdin 1933 officieel geopend in het bijzijn van de burgemeester. Er zijn 3 aan elkaar gelegen groeves, waarvan de middelste nog steeds in gebruik is. De oostelijke oude groeve is terug gegeven aan de natuur. Wel wordt het regenwater continu uit de groeve weggepompt, zodoende kunnen de wanden door de oehoe gebruikt worden als broedplaatsen.
Naast fossielen komen er in de gelaagde kalksteen ook verschillende mineralen voor. Het Winterswijkse goud, oftewel pyriet, het looderts galeniet, uiteraard gekristalliseerde kalk calciet. Daarnaast zijn er leuke roze kristallen te vinden, celestien. Andere benamingen zijn coelestien en celestiet. In winkels zien we vaak geodes met grote blauwe kristallen uit het buitenland, maar het mineraal kan in verschillende kleuren voorkomen. Naast blauw kan celestien grijs, wit, oranje en roze zijn.

Hoewel de geodes in Nederland zeer klein zijn, is de kleur wel bijzonder, Zodoende zijn er over de hele wereld kleine stukjes Gelderse kalk terug te vinden in geologische verzamelingen. Celestiet is een strontiumsulfaat en daarmee een belangrijk strontiumerts. Celestien wordt gebruikt bij de productie van elektrische batterijen. Strontium kennen we ook als grondstof voor vuurwerk, het veroorzaakt een helderrode vlam.

Tientallen jaren mochten geïnteresseerden een aantal keer per jaar zelf op speurtocht in de Winterswijkse groeve op jacht naar mineralen of sauriërsporen. Helaas kwam hier in 2016 vanwege de veiligheidsrisico's een einde aan. Een zeer uitgebreide geologische collectie met vele soorten fossielen en mineralen uit de eigen gemeente was te zien in het museum Freriks. Door de verlaging van subsidies sloot het museum in 2012, waardoor de interessante stukken in een depot verdwenen en niet meer voor bezoekers te bewonderen zijn. Een toekomstbeeld wat voor veel musea in deze tijd werkelijkheid lijkt te worden.